Konular
Dikkat eksikliği, bireyin yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmayan hiperaktivite, istekleri erteleyememe (dürtüsellik) ve dikkat sorunları ile karakterize olmuş psikiyatrik bozukluk olarak tanımlanan rahatsızlıktır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluklarından bahsedilirken, çoğu zaman hiperaktif çocuklar akla gelse de durum her zaman böyle olmuyor. Bazen sadece dikkat dağınıklığı, bazen sadece hiperaktivite, bazen dikkatsizlik ve hiperaktivite bir arada olur. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısının konabilmesi için semptomların 7 yaşından önce başlaması, birden fazla ortamda ortaya çıkması, sürmesi ve kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyecek düzeyde olması gerekir. Peki, çocuklarda dikkat eksikliği sebepleri nelerdir? Ayrıntılar yazımızda yer alıyor.
Dikkat eksikliği, dikkat süresi ve yoğunluğunun kişinin yaşına göre olması gerekenden daha düşük olması durumudur. Belli bir noktaya odaklanamama, dikkati kolay dağılma, düzensizlik, unutkanlık ve eşyalarını kaybetme şeklinde kendini gösterir. Dikkat eksikliği ile ilgili sorun odaklanamama değil, belirli bir noktaya odaklanamamadır. Bu insanlar aynı anda tüm uyaranlara dikkat ederler, bu nedenle belirli bir görev üzerinde çalışırken başka bir uyaranla kolayca dikkatleri dağılır. Şu anda çalışmakta oldukları işi bırakıp başka bir işe geçebilirler. Uyaranlar ve çevre ile ilgili çeşitli faktörler, dikkatin genişliğini ve yoğunluğunu etkileyebilir. Evde 10 dakikadan fazla oturamayan çocuklar saatlerce bilgisayar başında oyun oynayabilir veya en sevdikleri dizileri izleyebilirler.
DEHB olan kişilerin kalabalık, gürültülü ve uyarıcı ortamlarda konsantre olmaları ve odaklanmaları daha zordur. Bununla birlikte, bire bir ilişkide, sessiz bir ortamda, uzun süre ilgilendiği konulara odaklanabilir. Dikkat süresi ve yoğunluğu her yaş grubu için farklıdır. 5-6 yaş için normal sayılabilecek dikkat süresi 12 yaş için kısadır. Bu nedenle herkes kendi yaş aralığında değerlendirilmelidir.
Amerikan Psikiyatri Birliği’nce Tanımlanan Dikkat Eksikliği Ölçütleri
1. Belirli bir işe ya da oyuna dikkat sağlamakta zorlanma.
2. Dikkatin kolayca dağılması.
3. Dikkatsizce hatalar yapmak.
4. Başladığı işi bitirememek.
5. Kendisiyle konuşulurken dinlemiyormuş gibi görünmek.
6. Görev ve etkinlikleri düzenlemekte zorlanmak.
7. Yoğun zihinsel uğraş gerektiren işleri gerçekleştirmekten uzaklaşma (ev ödevi, okul aktiviteleri gibi).
8. Etkinlikler için gereken eşyaları kaybetmek.
9. Günlük etkinliklerde unutkanlık.
Yukarıda yer alan maddelerden en az 6 tanesinin, en az 6 aydır, birden fazla ortamda görülüyor olması durumunda dikkat eksikliği olabileceği konusu dikkate alınmalıdır.
Çocuklarda Dikkat Eksikliği Sebepleri
Dikkat eksikliği bozuklığunun üç ana semptomu vardır: dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüsellik. Dikkat eksikliği, bu üç semptomun nasıl ortaya çıktığına bağlı olarak üç farklı alt tipler olarak birbirinden ayrılır. En yaygın olarak görülen dikkat bozukluğu tipi, üç semptomun da mevcut olduğu kombine tiptir. Hiperaktivitenin gözlenmediği ve sadece dikkat eksikliğinin görüldüğü tipte olan rahatsızlığıa dikkat eksikliği bozukluğu denir. Nadir görülen hiperaktif-dürtüsel formda dikkat eksikliği gözlenmez.
Dikkat eksikliği bozukluğunun nedenleri araştırılırken beyin anatomisi ve disfonksiyonu keşfedilmiştir. Özellikle beynin dikkat sağlayan bölgelerinde diğerlerine göre daha düşük işlev veya atrofi gözlemlenir. Buna ek olarak, genetik geçiş de hastalığı tetikleyen nedenlerinden biridir. Dikkat eksikliği olan ebeveynlerin çocuklarında dikkat eksikliği gelişme olasılığı diğer gruplara göre daha fazladır. Aynı zamanda, kardeşlerin genel popülasyona kıyasla hastalığa yakalanma olasılığı daha yüksekti. Erken doğum ve şiddetli kafa travmasının dikkat eksikliğine katkıda bulunduğuna inanılmaktadır. Ayrıca hamilelik sırasında annenin alkol tüketimi ve sigara içmenin de dikkat eksikliğine katkıda bulunabileceği bildirilmiştir.
Çocuklarda Dikkat Eksikliği Sebepleri
Dikkat eksikliği bozukluğu teşhisi konan kişilerin tedavisi kişinin yaşı, cinsiyeti, önceden var olan diğer durumlar ve bulgulara göre uygun yöntem belirlenerek gerçekleşmektedir. Dikkat eksikliği olan kişilere DEHB durumunda farklı tedaviler uygulanabilir. Dikkat eksikliği bozukluğunda, genellikle kombine olan hem farmakolojik hem de farmakolojik olmayan tedaviler vardır. İlaçsız tedavide psikolojik ve fiziksel egzersiz sorunun giderilmesinde oldukça önemli bir rol oynamaktadır. Terapi, süreç boyunca kullanılabilen psikolojik destek türlerinden biridir. Çocuklar için ilaçsız tedavi, çocuğun aldığı tedavi ve eğitimin yanı sıra ebeveyn eğitimini de mecbur kılar.
Aileler tedavi süreci boyunca anlayışlı ve sabırlı olmalıdır. Çocuğun davranışının yaramazlıktan değil, hastalıktan kaynaklandığı unutulmamalıdır. Bununla birlikte, doktorlar tedaviyi desteklemek için bazı ilaçlar reçete edebilir. Düzenli ve tavsiye edilen ilaç kullanımının yanı sıra, tedavi süresince aile hekimleri ve hekimlerle temasa geçilmesi, tedavinin sürdürülebilirliği ve etkililiği için önemlidir.
Kendinizde veya çocuğunuzda dikkat eksikliği belirtileri olduğunu düşünüyorsanız ya da gözlemliyorsanız en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak test yaptırmayı ihmal etmeyin.
