Bronşit Nedir? Neden Olur?

Mikroorganizmalar, sigara veya alerjenlerin neden olduğu bronşit; öksürük, nefes darlığı, balgam çıkarma gibi sorunlara neden olabilir. Bronşit akut ve kronik olmak üzere ikiye ayrılır ve her yaşta gelişebilir. Akut bronşitin en önemli nedenini mikroorganizmalar oluştursa da kronik bronşite en sık sigara dumanı neden olur. İnsan sağlığını olumsuz yönde etkileyen ve yaşam kalitesini düşüren bronşit nedir? Neden olur? Tedavisi var mıdır? Gibi soruların cevaplarına yazımızdan erişim sağlayabilirsiniz.

Bronşit Genel Tanım

Bronşlar, dışarıdan soluduğumuz havayı kanın oksitlendiği alveollere taşıyan büyük ve orta boy bir hava yoludur. Bronşit, çeşitli faktörlerin neden olduğu bu bronş tüplerinin iltihaplanmasıdır. Bu iltihaplanma sürecinde bronşları içeriden kaplayan mukus adı verilen tabaka ödem haline gelir ve kalınlaşır ve mukus adı verilen yapışkan sıvının daha fazla üretilmesine sebebiyet verir, bu nedenle hava alveollere kolayca ulaşmaz kişinin yaşamında sıkıntılara neden olur. İki tür bronşit vardır:

Akut Bronşit: Genel olarak virüs ya da bakteri gibi mikropların sebep olduğu enfeksiyonlar veya çeşitli alerjiler nedeniyle bronş duvarlarının kalınlaşması ve mukus üretiminin artıp havanın alveollere ulaşamaması sonucu meydana gelir. Sebep olan enfeksiyon tedavi edildiğinde veya alerjiye neden olan etken durum ortamdan kaldırıldığında rahatsızlık iyileşir.

Kronik Bronşit: Sigara ve kronik obstrüktif akciğer hastalığının (KOAH) neden olduğu kronik bronşitte bronş duvar kalınlaşması ve mukus üretiminin artması problemlidir. Ancak kronik bronşit, akut bronşit kadar hızlı iyileşme göstermez.

Bronşit Belirtileri

Bronşit Nedir? Neden Olur?

Akut ve kronik bronşit semptomları kişide balgamlı derin öksürük, nefes darlığı ve hırıltıyı sorunlarının görülmesini kapsar. Ek olarak, akut bronşitin farklı bazı semptomları olabilir:

• Sarı veya yeşil balgam
• Ateş
• Burun tıkanıklığı
• Boğaz ağrısı
• Baş ağrısı gibi enfeksiyondan kaynaklanabilecek diğer bulgular

Kronik bronşitte akut bronşitten farklı olarak görülen belirtiler:

• Sık şiddetli akciğer enfeksiyonları
• Düşük oksijen seviyelerine bağlı siyanoz (mavi cilt, özellikle ağız, göz ve tırnak çevresinde)
• Kalıcı yorgunluk
• Egzersiz veya hareket sırasında nefes darlığı gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Ayrıca kronik bronşit, kişinin en az iki yıl boyunca yılda üç ay balgamlı öksürük sorunu yaşaması olarak da tanımlanabilir.

Bronşit Nedenleri

Akut bronşitlerin çoğuna virüsler neden olur. Tüm hastalarda etken virüs tespit edilemese de influenza A ve B, parainfluenza, respiratuar sinsityal virüs (RSV) ve koronavirüs, adenovirüs ve rinovirüs gibi virüslerin akut bronşite neden olduğu bilinmektedir. Mikoplazma tipi bakteriler, Chlamydia pneumoniae, Streptococcus pneumoniae, Moraxella catarrhalis ve Haemophilus influenzae akut bronşitin bazı nedenleridir.

Bunlara ek olarak; sigara dumanına, hava kirliliğine ve bazı kimyasal buharlara ve dumana kısa süreli maruz kalmak bronşlarda tahrişe ve tahribata yol açabileceği gibi çeşitli alerjiler de akut bronşite neden olabilir.

Kronik bronşitin en yaygın nedeni sigaradır. Hemen hemen tüm sigara içenler kronik bronşitten mustariptir. Ortamdaki veya işyerindeki hava kirliliği, toz veya zehirli gazlar da uzun süreli kronik bronşite maruz kalmaya neden olabilir.

Bronşit Tanısı Nasıl Yapılır?

Bronşit tanısı esas olarak tıbbi öykü ve fizik muayene ile konur. Hastalar hikayelerini anlattığında doktorlar bu semptomları değerlendirecektir. Ardından fizik muayene gerçekleşir. Gerektiğinde kan tetkikleri, balgam tetkikleri, solunum tetkikleri, kan gazı tetkikleri, akciğer grafileri veya bilgisayarlı tomografi tetkikleri gibi çeşitli tetkikler istenebilir.

Akut bronşit genellikle bir üst solunum yolu enfeksiyonundan sonra başlar. Bu durum, hastalığın öyküsünde çok önemli bir ipucu oluşturmaktadır. Bu süreçte kişiye özel muayeneler bronşit teşhisini sağlayabilir ve bronşit ile karıştırılabilecek diğer hastalıkları ekarte edebilir.

Bronşit Tedavi Yöntemleri

Bronşit Nedir? Neden Olur?

Bakteriyel bronşitte antibiyotikler uygun olsa da akut bronşitin bir kısmına virüsler neden olduğu için herhangi bir antibiyotik kullanmadan da tedavi edilebilir. Bununla birlikte, semptomları kontrol etmek ve hastalığın ilerlemesini önlemek için bazı tedaviler hastaya uygulanabilir. Bu tedaviler genellikle bronş tüplerini gevşetmek ve mukusun kalınlaşmasını önlemek için (mukusun emboli oluşturmasını önlemek için) ilaçları içerir.

Ayrıca akut bronşit için bol su içmek ve alerjiye neden olan veya bronşları tahriş eden etkenlerden uzak durmak da tedavinin olumlu sonuç vermesi için uygulanan tedavinin bir parçasıdır. Bazı durumlarda bronşit semptomları daha uzun sürer. Semptomlar üç aydan fazla sürerse “kronik bronşit” olarak tanımlanabilir. Kronik bronşiti olan hastalarda ve diğer hastalıkları ve risk faktörleri olan ileri yaşlı hastalarda akut ataklar için antibiyotik tedavisi de kullanılabilir.

Bronşit Öksürüğüne Ne İyi Gelir? Bronşitten Korunmak Mümkün mü?

• Sigara kullanıyorsanız, sigarayı bırakmalı ve sigaradan uzak durmalısınız.
• İç ve dış hava kirliliğine dikkat etmeniz rahat nefes almanız için önemlidir.
• Alerjik bireylerin hassas etkenlerle (ev tozu akarları, küf, polen, evcil hayvan, duman gibi) temas etmesi engellenmelidir.
• İç ortam hava sıcaklığı ve nemin ideal sıcaklıkta olduğuna dikkat etmelisiniz (oturma ve çalışma odasında 20-22 derece, yatak odasında 16-19 derece, banyo ve çocuk odasında 22-24 derece, mutfakta 18-20 derece).
• İdeal iç ortam nemi %40-60 arasıdır. Nemin artması küf ve akarların artmasına, nemin azalması ise virüs ve bakterilerin üremesine neden olur.
• Ağzınızdan hava solumak, özellikle 12 derecenin altındaki hava, solunum yollarını tahriş edebilir. Bu hava koşullarında korunmak için uygun giysiler giydiğinize dikkat etmelisiniz.
• Daha fazla su içmeye çalışın.
• Yeteri kadar dinlenmelisiniz.
• Bronşu açmak ve mukusu yumuşatmak/azaltmak için doktorun önerdiği tedavi yöntemini uygun şekilde kullanmalısınız.
• Hasta olan kişiler bulaşmayı önlemek için kapalı ortamda bulunmamalıdır.
• Ortamda etkin mekanik havalandırma sağlanmalıdır.
• Araç ve iç klimaların düzenli bakımı ve filtrelerin düzenli olarak değiştirilmesi gerçekten önemlidir.